Als burger heeft u recht op sociale bescherming wanneer u in moeilijke situaties terechtkomt. Hiervoor bestaat de sociale zekerheid. Het biedt u een financiële zekerheid, tijdelijk of blijvend. In dit artikel leggen we u uit wat het precies inhoudt en hoe u er in België ook gebruik van kan maken.
Wat is sociale zekerheid?
Sociale zekerheid zijn alle voorzieningen om de financiële autonomie van burgers te kunnen waarborgen. Het is een systeem waarbij gezinnen die tijdelijk niet in staat zijn om zelf (voldoende) inkomen te voorzien hierbij geholpen worden.
Over het algemeen vervult de sociale zekerheid drie functies:
- Een vervangingsinkomen betalen bij verlies van arbeidsinkomen
- Een aanvulling op het inkomen voorzien bij sociale lasten, zoals het opvoeden van kinderen
- Een bijstandsuitkering betalen aan al wie onvrijwillig niet over een beroepsinkomen beschikt
Dit kunnen we vervatten in zeven takken: ouderdoms- en overlevingspensioenen, werkloosheid, arbeidsongevallenverzekering, beroepsziektenverzekering, gezinsbijslag, ziekte- en invaliditeitsverzekering en jaarlijkse vakantie.
Hoe kan u dit aanvragen?
Voor uw aansluiting bij de sociale zekerheid, onderscheiden we drie stelsels:
- Het werknemersstelsel: hierbij sluit uw werkgever zich aan bij de RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid). Een deel van uw loon als werkgever wordt afgehouden en doorgestort naar de RSZ door uw werkgever.
- Het zelfstandigenstelsel: zelfstandigen moeten zich aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en betalen aan hen een sociale bijdragen afhankelijk van hun inkomen. Dit wordt beheerd door het RSVZ (Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen)
- Het ambtenarenstelsel: voor personeelsleden van plaatselijke en provinciale overheden wordt ook een deel van hun loon afgehouden aan het RSZ. Voor de andere ambtenaren is de overheid zelf verantwoordelijk voor de inning en betaling van de bijdragen.
Als werknemer hoeft u zelf dus niks te doen voor de bijdrage van uw sociale zekerheid.
Hoe kan u als werknemer gebruik maken van de sociale zekerheid?
Om gebruik te kunnen maken van de sociale zekerheid, zijn er verschillende instanties voor de verschillende takken.
Ouderdoms- en overlevingspensioenen
Uw pensioen wordt geregeld door de FPD (Federale Pensioendienst). Zij houden exact bij hoeveel uw pensioen zal bedragen aan de hand van het aantal jaar dat u heeft gewerkt en uw bruto inkomen. Jaarlijks krijgt u hiervan ook een brief om u op de hoogte te brengen.
Lees hier hoe u uw pensioen kan aanvragen.
Werkloosheid
Stel u komt zonder werk te vallen, dan kan u hiervoor terecht bij de RVA (Rijksdienst voor arbeidsvoorziening). Als u recht heeft op een werkloosheidsuitkering, dan wordt deze door hen uitbetaald.
Lees hier hoe een werkloosheidsuitkering kan aanvragen.
Arbeidsongevallen & beroepsziekten
Voor arbeidsongevallen en beroepsziekten is uw werkgever verplicht om een verzekering aan te gaan. Zodra er iets met u gebeurt, zullen uw arbeidsongeschiktheid en de medische kosten gedekt worden door enerzijds uw werkgever en anderszijds de verzekering. Het overheidsorgaan dat dit in goede banen leidt, is FEDRIS (Federaal agentschap voor beroepsrisico’s).
Gezinsbijslag
Voor gezinsbijslag kan u terecht bij uw ziekenfonds. Dit is iets wat u zelf moet regelen zodra u begint te werken. Het is een verplichte verzekering. U kan dit eenvoudig online aanvragen bij een ziekenfonds naar keuze. U vult gewoon een formulier in, geeft uw rijksregisternummer door en zij regelen de rest.
Lees hier alles over ziekenfondsen.
Ziekte- en invaliditeitsuitkering
Bent u ziek? Dan betaalt uw werkgever u de eerste twee weken nog uw volledige loon uit. Daarna neemt uw ziekenfonds dit over en krijgt u 80% van uw loon. Bij langdurige ziekte of invaliditeit, komt ook het RIZIV (Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering).
Jaarlijkse vakantie
In België heeft u recht op jaarlijkse vakantiedagen. Deze worden gewoon doorbetaald én u krijgt daarbovenop ook vakantiegeld op basis van uw loon. Al deze zaken worden geregeld door het RJV (Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie). Hier hoeft u zelf niks voor te doen. Dit verloopt, net zoals uw pensioenregeling, volledig via uw werkgever.
Sociale zekerheid in België
Zoals u heeft kunnen lezen is de sociale zekerheid in België erg uitgebreid. Veel zaken verlopen automatisch via uw werkgever of via uw sociaal verzekeringsfonds als u zelfstandige bent. Wat wel belangrijk is, is om u aan de sluiten bij een ziekenfonds wanneer u begint met werken.
